Saturday, 7 October 2017

Engzatnge in Rawngbawlnaah Baptisma Chang?

 Rawngbawlnaa Baptisma chang zat atanga Rawngbawlna kan teh thin hi thil tha ber a ni em?

‘Rawngbawlna kan nei a’..  sawi zawh chian hma hmain ‘engzatin nge Baptisma  chang?’ tih zawhna chuan a zui nghal zat tlangpui.  Chang an tam khawp mai ti a evangelist-in a chhan theih chuan a hawi deuh vah thin a, a zawttu pawhin ‘e! a va ropui em! I rawngbawlna chu a hlawhtling hle mai’ tiin a comment nghal zat tlangpui bawk.  ‘Baptisma chang an awm lo’ tih tum erawh chuan rawngbawltu chu misual thiamlohchang ang maiin a hawi țha ngam lo va, a bula mi lah chuan phatsantu, ‘thlahdah taka Lalpa rawngbawltu’ ni chiahin a hmu nghal mai bawk țhin.  Rawngbawltu hlawhtling leh tling lo tehfung chu a rawngbawlnaah Baptisma engzatinnge chang tih ațanga teh a ni a.  Baptisma chang tam dan ang zelin  kohhran mipuite fak leh ngaihhlut a hlawh bawk țhin.

Hetianga rawngbawltu țhat leh țhat loh tehfung fel tak kan nei hi thil țha tak a ni.  Thlarau bo chhandamna hi a pawimawh reng a.   Isua Krista he khawvela a rawn kal chhan pawh a ni a, keini Amah ringtute ngei pawh hi chu hna chu chhunzawm tura koh kan ni.  Rawngbawltu tam takin baptisma chang tur an hmuh theih loh na chhan hi an dawngdah vang a ni fo thin reng a ni.  Amaherawhchu rawngbawltute tehfung atana baptisma chantir zat a nazawnga kan hmang ta lutuk erawh hi chu ngaihtuah chian a hun khawp  mai.  Rawngbawlnaa convert tam lam ațanga hlawhtlinna teh anih dawn chuan Isua aiin Petera leh Paula-te kha an ropui zawk!  Isua rawngbawlnaa chiang taka convert awm zat chu mi 120 chauh an ni, (Tirhkohte 1:15)  Kohhran tenau pakhat member zat vel annih ve țawk chu.  Petera erawh a thu vawi khat sawiah mi 3000 ngawtin Baptisma an chang nia!  Paula rawngbawlna ațanga inpe phei chu chhiar sen an ni lo. 

Daktawr Luka-te hi a lar viau a, mahse a rawngbawlna ațanga Baptisma chang an awm thu erawh kan hre hauh lo.  Tunlai hian rawngbawl ve se la chuan rawngbawltu thawh hlawk lo takah kan chhiar mai thei!  Elija rawngbawlna ațanga Lalpa lam hawi leh chu tam tak an ni a.  Mahse zawlnei ropui Jeremia erawh a thusawi ațanga Lalpa lama hawi kir leh chiang taka kan hriat theih chu a țhian Baruka chauh kha a ni.  Tunlai chu ni se a lar vak a rinawm loh.  Zawlnei mawl leh tlanbo ching Jona erawh, a vawikhat rawngbawlnaah Nivevi khaw pum,mi nuaikhat leh singhnih aia tam chu an piangthar vek a ni.  William Carey-a chu kum 8 rawng a bawl thlengin tumah Krista hnenah a hruai thei lo, kum 9 rawng a bawlnaah vai bawnghnute sem hliam tuar chu a thianpa Dr. Thomas-a zarah a hneh ve țawk chauh a ni.   Mahse William Carey-a hi missionary hlawhtling berte zingah chhiar a ni tho.

Thlarau hnehna chu Thlarau Thianghlim hna a ni.  Chu Thlarau Thianghlim chuan țhenkhat chu thuhriltu atan te, țhenkhat  chu zirtirtu atan te, țhenkhat  kohhran chawmtu atan te, țhenkhat  chu thilpek lama țan la tur tein a hmang țhin.  Tumah hi ‘mit’ anih loh avang ngawtin engatinge ‘mit’ I nih loh? tiin kan dem thei ngawt lo.  ‘Kut’ hnenah engatinge ‘beng’ I nih loh kan ti thei bawk hek lo.  Țhenkhat  chu Thlarau bo hneh thei tura Lalpa’n a hman thin an awm a, a then erawh chu thlarau bo hneh thei vak lo, mahse kohhran enkawl lama mi țangkai tak si an awm bawk.  Luka chu a rawngbawlnaah convert a neih hre lo mah ila, Chanchințha Luka ziaktu a ni a, Paula rawngbawlna țawiawmin engkim a record țha thlap a, Thuthlung thara kohhran ding thar tir history inziahna ‘Tirhkohte Thiltih bu’ hi Luka zarah kan neih chauh a ni.  William Carey-a chu a rawngbawlna hlawhtling phut phutin lang mai lo mah se, Bible țâwng chi hrang 40-in a letling a, Bible seminary-te dinin, Pathian thu lam hawi lehkhabu tamtak a ziak a ni.  Chuvang chuan rawngbawltu that leh that loh teh hi kan tihtur a ni ber lo, Pathian leh rawngbawltu inkar zawk a ni e.  A pawimawh ber zawk chu mahni theuh in enfiah a, keimah hian ka tih tur, ka rawngbawl hna hi ka hlen em tih inenfiah hi a ni.   Rawngbawltute tehfung atana Baptisma chantir zat kan hman avang hian Lalpa kohhran chuan chhiatna rapthlak tak kan tawk mêk a ni.  Chung chhiatna zinga a langsar zualte chu I lo en chiang teh ang u.

Thahnemngaihna dik lo a thlen:  Baptisma chang an tam tuma kohhran mite’n rawngbawltute an chawisan a, chang an awmloh tuma an dem leh si avangin, rawngbawltute tana thil chakawm ber chu an rawngbawlnaa Baptisma chang atam thei ang ber neih a ni.  Engzatnge Krista hnenah ka hruai ang tih ai chuan engzatnge Baptisma ka chantir theih ang tih ringawt chu lungkham a lo ni fo thin.  Isua chuan Pharisai ho hnenah, “saphun (convert) pakhat pawh siam turin tuifinriat leh khawmual in kal hual si a, tin, chutianga a lo awm veleh ani chu nangmahni leh hnihin Gehena fapaah in siam thin” (Mathaia 23:15) a ti.  Pharisaiho pawh kha Baptisma (saphun) pakhat lek chantir tur pawhin Tuifinriat leh khawmual an kal hel peih asin, mahse chu chu anmahni tan leh an convert te tan ânchhe rapthlak tak a ni.  Krista tel si lo Kristianna chu thil hlauhawm ber a ni.  Krista hnenah ni lo, kohhranah ringawt inhruai luh tuma thahnemngaihna chu thahnemngaihna hlauhawm tak a ni.

Member ni lovin number ringawt umna: Baptisma changtir tam leh tam loh chu hlawhtling leh hlawhtling lo tehfung ber a lo nih takah chuan tumahin hlawhchham nih an duh lova, member țha tak, chhawr nahawm tak neih ai chuan hlawhtling leh hmingțha nih duh vangin Baptisma chang number tam ringawt umna a awm phah a.  Isua hmangaihna vang pawh ni lem lo, Baptisma chang zat tih tam nan hrim hrima lak luh an lo awm \hin ta a ni.  Heng Isua vang ni lo, thildang avanga Kohhran rawn lutte hi Pathian fa/hrinte annih loh avangin kohhran nuam an ti tak tak lo a, rei loteah an chhuak leh tlangpui.

Rukhmang leh suamhmang kohhranah a tipung:  Isua chuan, “Tih tak meuhvin, tih tak meuhvin ka hrilh a che u, tupawh beram huanga kawngkhara lut lova, dang lama lawn lut chu, chu mi chu englo ruk hmang leh suam hmang a ni e.” (Johana 10:1) a ti.  Krista an hmangaihna vang ni lo,  hmingțhat hlawh duh vanga rawngbawltute’n kohhrana lut tura an nawr hi an awm fo mai thei.  Mahse Beram kawngkhar Krista ațang ni lo kawng dang ațanga kohhrana lo lutte chu ruk hmang leh suamhmang an ni.  Seventh-day Adventist member nih hi vanrama kalna a ni lo va, Lalpa hmangaihna diktak neih hi vanram kalna zawk a ni e.  Lalpa hmangaihna tak tak nei si lova Kohhrana pawngpaw nghet ve tlur te hi Lalpa kohhran țhanlenna daltu leh kohhran vaw chautu an ni thin.  Kohhran dik chu doctrine mai ni lovin, Krista thisena thlunzawm chhungkua a ni si a.

Kohhran Chawmlenna Ngaihthah a nih phah:  Rawngbawlnaa Baptisma chang an awm tam tum deuh chauhva kohhran mipuite ngaihhlut an hlawh avangin, rawngbawltu tam berte rilruah chuan Kohhran enkawlna leh chawmlenna lam a lian thei lo.  Tin, non-Adventist te hnena crusade emaw, Bible study emaw pek chauh hi rawngbawlnaa ngaih anih deuh tak hrim hrim avangin kohhran rawngbawltu te pawh kohhran chhung lam ngaihsak hman lo lekin pawn lam mi lakluh tumin an buai a.  Hei vang hian hian kohhran chhunglam ngaihthah anih phah a ni.  Chu chuan kohhran thanlenna a tibuai a, kohhran chak lo, inngeih lo, kohhran thang thei lo (Kohhran Budelh) kan awm ta nghek nghuk anih hi.  Lalpa beram vengtute hi pawn lam mi bei tur ringawt an ni lo ve, Lalpa beram rualte chawma, rawngbawl thei tura kaihruai turte an ni mah mah zawk a ni.  Adventist ni lo Adventist nih tir tuma beih chiam ringawt hi rawngbawlna kawng awmchhun a ni mai lo.  Krista hmangaihna mahni nuna sengluh a, chu chu midangte hnena pek chhuah hi rawngbawlna dik tak zawk a ni (I Kor 13:1-3; 1 John 4:7, 8; Rom 13:8, 10).

Chawimawi loh zawk tur chawimawina a ni:  Thlarau hnehna chu Thlarau Thianghlim hnathawh zarah chauh lo thleng thei a ni.  Chuvang chuan rawngbawlna hlawhtling a lo awm a, rawngbawltu, a hmanrua mai mai zawk lo fak vak vak hi  Tingtang mawi takin miin a tum a, a tingtang tumtu theihnghilh thak khawpa a tingtang lo fak ang lek a ni!  Pathian hnena Thlarau bo maktaduai 2 chuang zet hruai tura Lalpa mi hman, DL Moody-a’n thilmak pahnih a tihte chu- A phuloh ni a ahriat a nupui hmangaihna a dawng tlat leh mi sual leh tling lo ber Lalpa’n midangte a hnena hruai tura a hmang duh- chu a ni tih a sawi.  Enganga hlawhtling leh thlarau bo seng khawm tam pawh ni ila, chhuan tur reng reng mihringah a awm lo ve, Pathian khawngaihna vang vek a ni si a.

Chapona a thlen:  Fak lo zawk tur fakna leh chawimawi loh zawk tur chawimawina hian rawngbawltute thlarau nunah chhiatna nasa tak a thlen thin.  Hla siamtu chuan, “Fakna hi kan tan thlemtu, sawichhiatna erawh kan țhian” tiin a lo phuah hial a ni.  Pi White-I chuan Indona ropui phek 170-naah chuan Worms khuaa Catholic puithiamte nena an debate-a Martin Luther-a’n hlawhtlinna ropui tak a neih hnuah khan Lalpa chuan Wartburg kulhah mite fakna leh chawimawina hre phak lo turin a thukru a.  A chhan chu fakna leh chawimawina chuan Luther-a nunah chapona thlenin a thlarau nun a tichhe dawn tih a hriat lawk vang a ni tiin a ziak.  Chuvang chuan rawngbawltute’n hlawhtlinna an neiha anmahni kan fak vak vak hian anmahni kan tichhe zawk tih I inhria ang u.  Anihna tur takah chuan kan fak hauh lo tur tihna ni lovin, an hlawhtlinnaah chuan Pathian kan fak zawk tur a ni.  Fak tlak awmchhun chu Amah Pathian chauh a ni si a.

Thlarau Thianghlim dodalna a ni thei:  Johana 7:39-ah chuan, “Chung thu chu a ringtuten Thlarau an neih tur thu a sawi a ni; Thlarau chu pek a la ni rih lo, Isua chu chawimawia a la awm loh avangin.” tiin a ziak.  Helai chang hi hrilhfiahna dang pawh a awm ang.  Engpawh ni sela, Isua chawisannaah chiah Thlarau Thianghlimin hna a thawk tak tak thin.  A chhan chu Thlarau Thianghlim hnathawh ropui ber chu Isua chawisan a ni.  Kohhran emaw, mihring emaw, khawvel thil reng rengte chawisannaah hian Thlarau Thianghlimin hna a thawk tak tak ngai lo.  Chuvang chuan kan rawngbawlna chaklohna chhan bul ber pakhat chu Isua ni lovin mihring leh kohhran kan chawisan thin vang a ni fo. 

Khaikhawmna:  2008 kum khan Mizoram bikah Baptisma chang thar 483 vel kan nei a.  Heng zinga 180 vel chu Adventist sa atanga rawn chang niin, Non-Adventist kohhrana rawn lut chu 300 vel an ni a, mahse heng 300 vel zinga Adventist-a chambang hlen chu 80 vel chauh an nih hmel.  (Hei hi kohhran register bu leh evangelist leh pastorate rawn kuala dik famkim lo mahse, a dik thei ang ber tura ka tih ve a ni).  Hemi kuma rawngbawlnaa sum hmanral zat leh rawngbawltu zawng zawngte tha leh hun chhutin kan rawngbawlna hi zirchian deuh chu a ngai niin a lang.  He a chung ka thil rawn ziah hi thlir vena pakhat mai a ni a.  Tuipui ve in awm chuan inngaih dan han sawi ve teh u. 



No comments:

Post a Comment