Isua chuan “kei hi
kawng leh thutak leh nunna chu ka ni, Keimaha kal lo chu tuman Pa hnen an
thleng ngai lo” (Johana 14:6) tiin min hrilh.
Isua chauh hi thutak van thlen theihna kawng awmchhun a ni. Thutak (Krista) hnen atanga min tihrang tu
chu eng anga thil tha leh thudik nia lang pawh nise dawt a ni a, “dawtpa”
Diabola atanga lo chhuak a ni. German
Theologian leh Pastor Thlarau mi tak mai J. Heinrich Arnold-a chuan, “Thu tha leh dik ringawt hian kan rilru a
tihkhah lutuk loh nan i inveng fimkhur ang u.
Enganga dik leh tha pawh ni se, (Krista tel lo) amah mai chuan thu tha
hi, ‘thihna tur hlauhawm tak’ a ni a, thlarau a tihlum thin”[1] (emphasis
added) tiin a lo sawi. Adventist-te pawh
hian thu tha leh dik ringawt hi Krista tak tak buaipui si lo hian kan buaipui
ta lutuk deuh va, chuvang chuan kan thlarau nun hi tihhlum mekin a awm ta niin
a lang.?
“Pathian
tan khawlo takin in tawng ang maw? A tan
dawtin in tawng ang maw? Amah tanin
hleih in neih ang maw? Pathian tan in
pawng tan dawn êm ni?” (Joba 13:7,8) tia Joba’n a thiante, Pathian dikna
leh felna tan em em tute a hau ang maiin tunlaia kan rawngbawltu leh Pathian
thu hriltu tamtakte pawh hian Pathian thu sawifiah leh sawi dik kan tum lutuk
naah hian hleih nei takin dawtin kan tang mek niin ka hria. Chuvang chuan tun tum chu heng doctrine diklo
chiangsa thlarau biakna emaw, Sunday serhna emaw lampang hi ni lovin, Pathian
thutak leh thudik huang chhunga awm ngeia inhriate thil sawi dik tawk lote
tarlan a, keima nun ngei atangin chu dawt chuan pawi a khawih theih dan sawi ka
duh a ni. Tur hlang ringawt ai chuan
chawa tur pawlh chu a hlauhawm daih zawk .
Chutiang bawkin dawt hlang thuphuahchawp ai chuan thutak leh dawt
inpawlh hi a hlauhawm daih zawk a ni.
Pathianin a kohhrante
hi min veng a, zirtirna diklo ngialngan chuan min tibuai hran lo ve. Mahse hmelmapa hi a fin em avangin zirtirna
dik ni tho si, sawifiah dan diklo hmang erawh hi chuan nasa takin Lalpa
kohhrante hi min bei mek a ni. Keini lah
chuan hre lovin ka lo thutak bawl hmiah hmiah mai bawk si a. Hengte avang hian kohhran hlimna leh chakna
paw’n chuai lam an pan mek zel ta chu anih hi!
Kan thusawi thinah hian
thil tamtak dik tawk lo leh fel tawk lo a awm teuh mai.[2]
Mahse heng dawt nazawngte hi chuan min tihah em em vek kher lo. Amaherawhchu a hnuaia ka rawn ziah
‘dawtthute’ erawh hi chuan min tihah thin khawp mai. Riltam chung chung leh peih lo chung chungin
chaw min nghei tir a, zan tam muthei lova min siamin, sual pawh ni hran lo ka
tihchak em em min tihtir thei lo va, thlarau lama chak ve ka tum pawhin ka
chakna tur min dal tlat thin. Tin, heng
thu dik ziktluak si lote hi tun thlengin Pulpit leh hmun dang dangah sawi an la
ni zel a ni tih ka hriat phei hi chuan min tihah lehzual thin. Chuvang chuan keimah anga midangte ‘tihhah’ a
in awm loh a, A thisena zalenna min petu Krista thisen chuan ‘nun tam’ a pek
theihna tur che u anih beiseiin he thu hi ka ziak a ni. (Tin, mihring ve mai
bawk ka nih avangin kan thuhriltute thusawi hi ka lo hrethiam lo zawk pawh a ni
mai thei, mahse ‘ahun laia’ ka hriat thiam dan chuan a hnuaia dawtte hi an sawi
niin ka hre tlat a ni.)
Sabbath
I serh that chuan chhandam I ni ang a, I serh that loh chuan chhandam I ni
lovang: He
thu hi a hun laia min hrilhtuten engchen hi serh tha ni a, engchen hi nge serh
tha lo tih min hrilh chiang tawh si lova, a thenin, “chaw chhum loh tur” an ti
a. A thenin “Pheikhawk nawh loh tur” an
ti a. A thenin “mahni hna emaw zirlai
emaw sawi loh tur” an ti a. Keini ang
‘chawheh mi, tuisik hek mi; thluak thawl, tawng duh’ tan chuan chhandam nih chu
a har thin ngei mai. Ka tih ve theih
tawk tiin engemaw chen chu Sabbath niin chawte kan nghei ve tlauh tlauh a,
mahse Zirtawpni atangin atuka ka riltam leh tur chu huphurhin ka ngui tan a,
hlauh ang ngei ngeiin, ril tam takin Sabbath hman a tul leh nge nge thin. Isaia 58:13-in Sabbath ni lawmawm ti tura min duhna chu riltam
chung chuan lawmawm ka ti thei ngang thin si lova, chuvang chuan Sabbath chu
chawnghei chung chuan ka bawhchhe ta tho anih chu.
Mahse kan zir chiang a,
Sabbath serhthat avang chhandam tur awzawng ka lo ni lo tih ka hre chhuak
a. Nula leh tlangval hi an kaldun
ringawt avanga inngaizawng an ni lo ang bawk hian Sabbath serh ulukna ringawt
hi Pathian hmangaihna a lo ni awzawng lo va. Tin, Pathian hi Sabbath serh atanga
tih lawm chi a ni lo hrim hrim bawk. A
chhandamnaa kan lawm tawh avang leh Amah kan hmangaiha, Amah nena lendun kan
thlakhleh avang zawka Sabbath serh tur zawk kan lo ni daih mai!
Sabbath serh atanga
Pathian tihlungawi tum Judate chuan Sabbath Siamtupa chu an duh anga Sabbath a
serh that loh avangin Krawsah an khengbet ta reng a ni. Pathian aia Sabbath
ngaih pawimawh pawitheih zia chu chuti chu hi a ni mai! Sabbath serh that avangin chhandam I ni lova,
I ni ngai bawk hek lovang, Pathian nen
inkara hmangaihna a thuk ang zel erawh chuan Sabbath hian I tan pawimawhna leh
awmzia a nei thung ang.
Isaia 58:13, 14 thu mi
tamtak chuan Chawlhnia chaw chhum loh tur emaw, pheikhawk leh thawmhnaw nawh
loh tur tihna emaw an ti thin. Mahse
Isaia bung 58 pumpui hi kan zirchian chuan a tum tak nia lang zawk chu
khawngaihna leh hmangaihna nei tak tak si lova, chawnghei emaw, tawngtai emaw,
chawlhni serh emaw hian awmzia tak tak a nei lo tih min hrilh a tum zawk. Mihring kan hmangaih takte bula awm nuam kan
tia kan hlima, thil dang pawh kan ngaihtuah tha hlei thei lo ang bawk hian,
Sabbath ni hian Pathian hmangaihna zuna uaia, hlim tak leh kham lo taka hmang
tur zawkin Pathian chuan min duh a ni.
Chuvang chuan Sabbath serh dik theihna kawng awmchhun chu Pathian hmangaihna
leh khawngaihna a innghah hmiah ngamna chiah hi a ni. Pathian hmangaihna leh khawngaihnaa innghat
lo, a awmzia pawh hrethiam lo chuan enganga uluk pawhin Sabbath hi hmang mah
se, Pathian ngaihin Sabbath serh a ni ngai chuang lovang!
Tum khat chu Seventh-day
Adventist GC president hlui Robert Folkenberg khan a nupui birthday present
dangdai tak mai a pe a. A nupui birthday
ni chuan buai hle mahse hna dang zawng
zawng chawlhsanin nilengin a nupui bulah a awm ta a ni. Kan bula awm ning ngai lo Pathian, mihring
fate a siam zawh tuka Sabbath siam nghal chung chungtu chuan a hah vang emaw, tihtur a neih loh vang emawa
chawlh la a ni lo (Gen. 2:1-3). Nang
nena hmangaihna par tlan dun a chak vang zawka chawlh la a ni. Chuvang chuan Sabbath ni hi requirement(tihtur
tuk) ni mai lovin, love dating (hmangaihna par tlan hun) zawk a ni e.
Nasa
taka beih loh chuan vanram a kal theih loh, vanram kal tur chuan nasa taka beih
a ngai: Naupan
lai atanga vanram kal te chu ka chak ber a ni si a, Thuhriltuten vanram kal
thei tur chuan tawngtai tam tur te, chaw nghei peih tur te, rawngbawlnaa thawk
nasa tur te, Bible chhiar peih turte, Pi White-I thuziak chhiar nasa turtea min
hrilh avangin ‘rei tak chu ka hah thin.’
Thuhriltute thurawn ang ngeiin, kum 15 ka nih rawngbawlin ka chhuak tan
a, kum 16-ah 100 missionary-ah chhandam nih chian lehzual nan ka chhuak leh a. Khup char vek khawpin nitin vawi thum tal,
belhkhawmin atirhah darker 3, ahnuah darkar 1 khat tal tawngtaiin hun ka hmang
a, Bible leh Pi White-I thuziak chhiar nan darkar khat emaw a chanve tal ka
hmang ngei ngei a; ka zin tum chuan ek inah te, relah te, motor-ah ka chhiar a,
ka tawngtai tho thin.
Mahni lehkha zirlai
pawh ngaihsak tha hman lovin rawngbawl leh tawngtai reng rengin ka buai a,
mahse chhungrilah thlamuanna ka nei ngai lo.
Ka la bei nasa tawk lo aniang tiin tlaivarin ka tawngtai fo va, Sabbath
ni chauhva chaw nghei lovin nikhatah vawi hnih chiah chaw kan ei a. Ka thiltih tur reng rengah Pi White-in
engtinnge a sawi tih rawn zelin thatfamkim ka tum thin. ‘Aw a va hahthlak thin ngai em!’ mahse
Chhandamna hlawh chhuah ngei ka duh bawk si.
Mahse he nun hahthlak tak hi DAWTA INNGHAT mai a ni tih ka hrechhuak ta
hlauh a, ka bansan ta a ni. Ka pa fapa
ni tur in engmah ka ti hmasa lo ang bawkin Pathian fa ni tur hian Aman thil tul
zawng zawng chu a lo ti vek tawh a, kei chuan chu thilthlawnpek lo pawm ve mai
chauh chu ka tihtur a ni.
Kraws lera Isua ruala
an khenbeh ve, a hnu lawka thi mai tur khan, zawlnei thuziak a chhiar lo va,
Bible a zir hek lo, chawngheiin a tawngtai lova, camping emaw, revival emaw a
kal kher lo, mahse Isua a ring a, chuvang chuan CHHANDAM A NI DAWN. Chhandamna thiltihthata hlawhchhuah kan tum
thin hi a man a to lutuk, hlawhchhuah theih chi a ni lo. Chatuan pawha kan hlawh phak ngai dawn loh
avangin Isuan A khawngaihnain a thlawnin min lo pe reng zawk a ni. Kristian sakhuana diktak chu mihring
thiltihah ni lovin, Pathianin min tihsak zawkah a innghat a ni. Kristian thanlenna pawh hi chu khawngaihnaa
thanlenna zawk chu a ni. Hetiang hian
thuhriltute khan min lo zirtir se chuan buaina leh rilru hahna tamtak ka
pumpelh tur..! Nge ni min lo zirtir reng
a, ka hrethiam pha lo zawk?
Chhandam nana thiltih
sawi mawi reng reng te hian, Luther-a te, Paula ten an lo do nasat em em thin
‘thiltih avanga chhandamna an sawi a ni’
chuvang chuan thuhriltu emaw, Pastor emaw, Evangelist emaw, Speaker
emaw, tupawhin dawt heng keimah ngei pawh reitak min tihah thintute hmang hian
tihhah ve che an tum anih chuan, ‘Dawthei, dawtpa’ atanga lo chhuak an ni tih
lo hria la, lo ngai pawimawh ngai suh ang che. (Chutih rual chuan khawngaihnaa chhandam nih
inhrechiang takzette chuan chhandam nan ni lovin, Pathian an hmangaih letna
avang zawkin a thu an awih a, thahnemngai takin a rawng an bawl a, lungawi
takin harsatna leh tihduhdahna pawh an tuar chhuak thin. Isua tel lova thu tha
taka sawi chu motor tha leh nalh tak, a khalhtu awm lova chak taka tlan ang
chauh a ni: thusawi a that poh leh a hlauhawm ting mai a ni!).
Pi
White-in a phal lo: Keini ang Thingtlang naupang, Sephung
nena seilian tan chuan futbol bak infiamna tha kan nei ngai lo. Thiam lem lo mah ila, kawrkilh tla phungin
tleirawl thlengin pheiphawk bun leh bun lo pawn ka khel ve nasa thin. Mahse ngai teh, tum khat chu kan khuaah
‘Pathian mi hmanlai’ nia hriat, thuhriltu a lo kal a, “Pi White-in football leh
inkhelh hrim hrim a phal lo, in ballboot-te pawh rawn la ula hal ang u” tiin
inhlanna a siam ta mai. Chutia hun
hnuhnunga zawlnei hnuhnung berin a phalloh tihte chu ka ngam si lova, kum 10
dawn chu football ka khel tha ngam ta lo va.
Mahse “How to read and understand Mrs. White Writing” (a ziaktu hi Mrs
White-I tupa W.C. White-a nita in ka hria,) tih bu ka chhiarah chuan, Mrs.
White-i tupa ngeiin, “Ka pi chuan a tar
hnuah, a tu leh faten baseball kan khelh nan a huan min pe a, tlaitin deuhthaw
kan inkhel lai hlim takin min en thin” tih a sawi chu ka chhiar ta tlat
mai. Ka thinrim lutuk leh rilru na lutuk
chuan chumi tum chuan dawhkan ka chum vak vak ringawt mai a ni. (Tun thleng
hian Mrs White-I thuziakah ngau ngau atang chuan football khelh a phalna ka la
hmu chuang lo. A thuziakah chuan a phal
lo niin a lang a, mahse a tu leh fate chu khelh a phalsak leh lawi si. Kan la khel tho si a, a tu leh fateah kan
inngai vek ta a ni ber aniang chu ka ti mai!)
Chumai a ni lo, Pi White-I hian phal loh hi a
lo ngah reng reng: Sa te, pickle te, cheese-te ei a phal lo va. Tin chumai a ni lo, a tel lova ka awm theih
miah loh hmarcha ei a phal lo va, chini, tel, butter lam ei tam loh tur a ti
bawk si. Spices lam chi reng reng i.e. sawhthing, mosola, a lo phal bawk si
lo. Nikhata chaw vawi hnih ei a la
sawimawi bawk. A sawitu nu hi Zawlnei dik
a ni miau va, kan chhandamna chu a thuziak kan zawm that leh that lohvah hian a
innghat tia min zirtir thin bawk si avangin, heng eiloh tur a tihte hi a then
ngheiin, nghei thei tak tak si lovin, rei tak ka awm a. Ruah hnuhnung a lo sur veleh a, khawngaihna
kawngkhar hnan mai tur nia inngaiin huphurh takin Sunday law lo thleng tur chu
ka nghak thin.
Bible kan zir chiang a,
hetiang eite hian Ruah Hnuhnung an chang lovang tih reng reng a lo awm si
lo. Sa nghei ka tum ka nghei hleih theih
loh, kan vegeterian thuhriltuten a nung chunga Isua tawk tur te tih ngei ngei
tura an sawite chu Bible tlawh chhan reng reng a lo ni si lo. Chutih ahnekin Isuan pawhin Abrahaman a
mikhual tum khan bawngsa a ei a (Genesis 18:8;), Van taksa nen Sangha a rawh a,
a ei bawk a(Johana 21:9-15). Tin, Puithiamten Thuthlung hlui rawngbawlnaah
Biakbuk hung chhungah an ei thin a (Lev. 8:31). Puithiam chi Levia chite khan
anmahni puala ram an neih ve loh avangin inthawina sa ringin an khawsa thin
niin a lang bawk. Vegeterian nia mi
tamtakin an ngaih Daniala ngei pawh hi sa a ei lo tak tak em tih hi inhnial
theih tak a ni bawk si (Daniala 10:3).
Sanghei hi ka sawisel
hran lova, a thei tan chuan thiltha tak chu niin a lang. Mahse hrisel nan mai ni lo, vanram kalna tura
sa ei thiang reng pawh nghei ngaia inzirtirna hi Bible kalh tlat zirtirna a
ni. Pathianin “in ei thei ang” chiang em
ema a tih hi a sutna Bible-ah hian pakhat mah a awm si lova, chutih laia “in ei
chuan vanram in kal lovang” tia lo sawi chu Pathian hnial kalhna a ni mai lo maw?
Tin, vanram kalna tura thil ngai (requirements) leh Isua lokal nung
chunga tawk turte tana thil ngai, a hran daih anga kan inzirtir tlat thin hi
bum kan nawmna chhan takte pawh niin hria.
GC-a Evangelism
department-a Associate Director Peter Prime phei chuan, “Ruah hnuhnung dawn
nana sa nghei ngai nia sawitute hian Bible bak thuthlung an siam chawp a ni”
tiin min zirtir hmiah. Vawi tamtak chu
Pi White-I hian football khelh loh tur, sa ei loh tur, chaw puar lutuka ei loh
tur, chawei karah thildang ei loh tur te, spices ei lo tur te, tharum thawhna
(boxing, wrestling) en loh tur tihte, circus en lo tur te, theater (movies) en
loh turte leh mutbu thleh that tur tih thlengin vawi tam a sawi. Mahse hengte hi Ruah hnuhnung dawn nan a ti
ngai lo. Fimkhur ang u, damdawi dik lo
hi mite kan lo chawh fo thin ang e, damdawi chu ni tho mahse malaria vei mek hi
TB damdawi I chawh vak vak chuan damdawi kha a thihpui daih mai ang! Rom 14 thua rinna chaklo leh chak thliar
thiam a pawimawhzia a rawn sawina te hi zir chiang deuh ang u. Chuti lo chu Mathaia 23:4 na thu “Phur rit hrehawm takte an siam a, mite an
bel thin a, anmahni erawh chuan an kut zungtang pawhin an tisawn duh lo”
tih tidiktu mai mai hi kan ni ang
e. Hmangaihna vang emaw hriselna ngaih
pawimawh vang emaw chuan sa leh thildang chu kan nghei thei, mahse Chhandam nan
emaw, ruah hnuhnung dawn nan emaw chuan nghei chi a ni lo.
Pi
White-I thuziak tel lovin Bible a hriatthiam theih lohva; Kohhran dang
lehkhabute hi chhiar leh zir tlak an ni lo:
Kan hotuten Pi White-I thuziak tel lo chuan Bible hi
hriat thiam hleih theih loh, kohhran dangte pawh Pi White-I thuziak an neih loh
vanga Bible hrethiam thei ta lo hial anga min hrilh avangin, nasa takin Pi
White-I thuziak hi ka zir thin. Tun hnai
mai Pi White-I thuziak Mizo tawnga kan neih tam hma kum 2005, 2006 tih vel
thleng phei kha chuan kei aia Pi White-I thuziak chhiar nasa leh practice tum
nasa hi Mizote zingah an tam ka ring lo.
Mahse a chunga dawt thu zawng zawng ka lo dawn tawhte avang khian Pi
White-in min kawh hmuh a tum Isua Krista hmu thei lo turin ka mit a del tlat
tawh a. Chuvang chuan Krista ni lovin,
tihtur leh tihloh tur (legalism) bak Pi White-I thuziak atang hian ka chhar
belh lo. Phurrit chunga phurrit dang
chiah ka hmuh belh thin. Mahse Kohhran dang
thuziak heng, Philip Yancey te, Merlin B. Carothers te, Heinrich Arnold te,
Martin Luther te, Erwin W. Lutzer te, Dr. Ray Pritchard te leh midang dang an
tam mai, hengho thuziak leh thusawi te ka chhiar atangin Krista ka lo hmu fiah
ve thei ta a a ni.
Pawi deuh mai chu Pi
White-i thuziak tel lova, Bible hriatthiam theih loh ang hiala kan ngai ta hi a
ni. G.C. President hlui leh Pi White-i
te nupa thiantha tak ni bawk A.G. Daniells-a, Kum 1919-a Bible conference an
neih tuma Bible thuneihna leh Pi White-i thuziak thuneihna chungchanga thu an
lakna ber chuan heti hian a lo sawi, “He
Lehkhabu (Bible) hi amah leh amah a inhrilhfiah tih hi ka ring a, tin, chiang
takin he Lehkhabu hi heng (Pi White-i) thuziakte rawn lo pawh hian kan hrethiam
thei tih hi ka ring bawk”(George R. Knight, A Search for Identity: The Development of Seventh-day Adventist
Beliefs. P 140. bracket words added) tiin a lo sawi.
Daniells-a vek hian
tihian a sawi leh bawk, “Pastor
thenkhatten Pi White-i thuziakte hi Bible hrilhfiahtu a ni tia an sawi ka hria
a. General Conference-ah ngei pawh kum
engemaw zat liam taah khan (A.T. Jones-an) Bible kan hriatthiam theihna kawng
awmchhun chu Pi White-i thuziakte kaltlang chauh hian a ni tih a sawi ka hre
bawk... mahse hengte hi kan rindan hmang a ni ngai lo va, Pi White-i thuziakte
hi Bible hrilhfiahna kawnghim awmchhun tih hi a dik ngai bawk lo. He rindan hi chu thurin dik lo a ni a. A dingrei ngai lovang”(Ibid) tiin a lo
sawi. A sawi ang ngeiin Pi White-i
thuziakte tel lo chuan Bible a hriatthiam theih loh tia sawitu AT Jones-a chuan
a rin angin thil zawng zawng Pi White-I thuziakin a tifiah lem lo tih a
hriatfiah tak hnu chuan kohhran a chhuahsan a, Mrs White-i do nasa ber tuah a
tang ta a ni (Ibid, 99).[3]
Tin, Seventh-day thuziak ni lo zawng zawng hnawl vek kan tum
hi chu thil theih ngai loh tur kan tum a ni.
Martin Luther-a, ‘Rinna avanga avanga felna’ thurin kan lakna hi
Seventh-day a ni lova, Thianghlimna leh insumna (Sanctification) thurin kan
lakna lah Methodist dintupa John Wesley-a atang daihin a ni. Protestant
Reformer-te thurin hmuhchhuah zawh loh hmuh belh zel duhna rilru hi
Restorationism ho hnen atanga kan chhawm a ni.
Baptisma, Lalpa zanriah, Sabbath thlengin kan zirna chu Baptist kohhran
atangin a ni daih bawk (Ibid 29-37). (George R. Knight, Adventist mithiam chuan
Seventh-day Adventist ten kohhran dangte thurin leh zirtirna kan lakchhawn dan
hi ‘Search For Identity’ chapter 2-naah“Adventism
Wasn’t born in a Vacuum” tih thupuia hmangin ngaihnawm takin a ziak).
Sabbath inkhawm,
fellowship, AY meeting, inkhawmpui zawng zawngah pawh Seventh-day Adventist ni
lo, kohhran dangte hla phuah hmangin kan inawi mup mup a. Adventist hlabu kan siamah lah a zatve aia
tam daih Sabbath serh ve lote kut chhuak
kan dah tho bawk. Chuvangin hla hi thu,
thluk neia siam mai an ni si a. An hla
mahin kan inkhawm a tihnun a, kan fellowship min kaihhruai sak a, kan thlarau
nun a chawm chuan engah nge an thuziak leh thusawite pawn a chawm loh bik
tehlul ang ni? Sakei hi a sen chu a ni
mai thei, mahse a sen zawng zawng hi sakei a ni vek lo ve. Thudik tawk lo te chu sawi fo thin mahse,
Seventh-day sawi anih loh avang ngawtin an sawi zawng zawngte hi DAWT ani vek
bik lo.
Ruah
Hnuhnung Dawng tur Chuan Inbuatsaih Nasat a ngai: A chunga ngaihdan dik
lo zawng zawng deuhthaw rawn hring chhuaktu chu hei hi a ni. Hemi sawi tuten an tum ber thin chu nasa taka
kan beih vaka, kan sualna leh nungchang dik lo zawng zawng, kaidum chhe te pawh
kan tihbo vek phawt loh chuan Ruah Hnuhnung kan dawng lovang tiin an sawi
thin. Hei hi chu dawt hlang a nih loh
avangin a hlauhawm khawp mai. Tur hlang
chu a hlauhawm lova, tur leh chaw inchawhpawlh erawh chu hlauhawm tak a ni. Sualna hi kan hneh tur chu a ni tehmeuh mai, mahse engtia hneh tur nge kan nih tih kan
inzirtir dan a dik leh si loh chuan Isua hunlaia Farisai-te aia farisai kulmuk
deuh kan insiam belh mai mai ani thei a ni.
He hun hnuhnunga
Pathian mite intihthianghlim vak a tul tia zirtirna hi “Last Generation
Theology” an ti a. M.L. Andreason-a
tihchhuah a ni. A ngaihdanah chuan
Setana’n Pathian a puhna kha ‘Pathian dan siamte hi zawm tak tak theih loh leh
nunrawn vanga siam mai maiah’ a puh a.
Chu Setanan Pathian a puhna chu a dik loh zia hun hnuhnunga Pathian
miten nun thafamkima rawn nungin an rawn finfiah dawn a ni. He Universe leh khawvel mithmuhah “Pathian
thupekte” hi thafamkim an rawn zawm ang a.
Universe leh Setana hmaah Pathian thupekte chu a lo zawm theih ngei a ni
tih an rawn tarlang dawn a ni. Chuvang
chuan Pathian reldikna leh zahawmna chu keini hun hnuhnunga miten Pathian dan
thafamkima kan zawm leh zawm lohvah hian a innghat a. Kan zawm famkim theih chuan Setana a tlawm
anga, kan zawm theih loh hlauh chuan Pathian a mualpho dawn a ni tiin a zirtir
a. Zirtirna tha tak niin a lang a. Tun thleng hian kan thuhriltu leh mithiam
tamtak te chuan hetiang lam hawi deuh hian lehkhabu an ziak a, an la sawi fo
mai.
Mahse Andreason-a
theology hi Bible-a innghat a ni lo. Mrs
White-I thuziak-a innghat zawk a ni. Hei
tak hi Mrs. White-I pawhin a duh loh em em kha a ni. Tihian amah ngeiin a lo
sawi, “Pathian thu hi thil dik lo
hmuchhuaktu ropui tak a ni; kan thil rin zawng zawngte hi hetah hian a innghat
vek tur a ni a. Kan thiltih leh thurin
zawng zawngte hi Bible rem vek a ni tur a ni.” (EG White to Brethern, Aug,
5, 1888 as quated in George R. Knight, Search
for Indentiy, 97). Kum 1888 kuma “rinna avanga felna”
chungchanga an buai deuh tum pawh khan, Mrs. White-i hnenah a ngaihdan an zawt
a, ani chuan “nangmahni ngeiin Bible-ah zawng zawk rawh u” tiin Bible zir tur
zawkin a lo kawhhmuh a ni.(Ibid 96,97) Chuvang
chuan kan thusawi leh lehkhabu tam tak Bible ni lo Mrs. White-i thuziak ringawt
mai tanchhana kan sawi leh kan ziak ta vak thin hi chu electric bulb awm renga
mombati enga lehkha chhiar lui tlat ang deuh hi kan ang berin ka hria. Kei chuan engte (Pi White-i thuziakte) ai
chuan eng lian (Bible) zawkah nge nge chuan thil tamtak chu a fiah zawkin ka
hria. Pi White-i thuziakah hian zirtur
leh hriat tur tam tak a awm a, kan zir tur a ni. Mahse Bible aia kan zir nasa leh kan chhiar
nasa tluka ringtuten tihsual pawi dang kan neih hi a awmin ka hre lo. A thih dawn tep pawha thei leh thei lova
Bible lek kanga, “hei chauh hi kan
innghahna awmchhun, min kaihruaitu dik lo thei lo awm chhun a ni” tia khur
hlawk hlawk chunga au chhuak tawk tawk Pi White-i hi lo tho leh ta se, heti
taka Bible aia a thuziak kan hmang lar ta hi engtin tak rawn ngai ang maw?
“Last generation
theology” zirtirtu Andreason-a hi a kal fawr tak deuh avangin a ministerial licence
an hlihsak ta nghe nghe a ni. (Ibid, 171) Tin, Andreason-a zirtirna hi Farisai-te zirtir
ang tho, sualna chu mihringte tumna leh beih vakna atanga sim theih angin a
sawi a. Chhandamna chiang taka nei tur chuan sual zawng zawng kalsana
thafamkima nun a ngai tiin a zirtir bawk.
Tin, khawngaihna kawngkhar hnuah sawipuitu Krista tel lova kan din dawn
avangin ringtute chuan khawngaihna kawngkhar hmain sual zawng zawng hi kan lo
hneh hman tur a ni a, thafamkimin kan awm tur a ni tiin a zirtir bawk (Ibid,
172). He ngaihdan zet phei hi chu tak
tak emaw ka lo ti thin si a, ka va han hah thin tehreng em!
Mahse Bible chuan
sualna chu kan thiltih ni mai lovin, kan nihna hi a ni tiin a sawi (Mathaia
15:18,19; 12:34,35; 5:21,22,27,28; I Johana 1:8,10). Chuvang chuan Happenstall-a, 1960 chhova Seventh-day
Adventist mithiam leh thusawitu lar tak chuan “ringtute nunah sualna chuan rorel tawh lo mah sela, van taksa kan neih
hma loh chuan mihringah an la awm reng dawn a ni” tiin Bible zirtirna
tluangtlam takin a lo sawi a. “Khawngaihnaa chhandam tih awmzia diktak chu,
chapo taka chhandamna chiang tura keimahni lam that famkim a ngai tia
inzirtirna atthlak tak paihthlak ngam hi a ni” tiin a sawi bawk (Ibid,
172). Chuvang chuan vanram thleng zawng
zawng tena vanram an thlen theihna chhan tur chu ngaidamtu leh sualna hnehtu
Isua Krista an rin vang chauh a ni dawn.
Vanram te, ruah hnuhnungte hi phu nia inngaite hnenah pekin a awm dawn
lova, mi sual leh chaklo nih inhria a, Krista bela a khawngaihna nitina
rinchhan thin tute hnenah chauh pekin a awm zawk dawn a ni. Thatfamkimna hi kan thiltih ah ni lovin,
Pathian nena kan inkara inlaichinnaah zawk a innghat a ni.
Ruah hnuhnung atan
inpuahchah loh tur ka ti reng reng lova, mahse kan inpuahchah dan hi mihring
tumna mai a ni palh ang e. Rinna leh
Pathian nena lendunna(relationship)-atang hian kan inpuahchah zawk tur a
ni. Chhungrila thlamuanna tak tak nei si
lo va Sanghei te, bawnghnute nghei te, artui nghei te (a tul chuan a
khawngaihna azarah nghei hunte chu a la awm ngei ang) leh tawngtai tlut tlut
chung hian Pathian khawngaihna rinchhan nachang kan hriat si loh chuan berhbu
hremna tuarin kan pan so luai thei tho ania!
Isua khengbettu te kha Sabbath serh tha elkhen, insumna leh thianghlimna
lama sawiselbote an nih kha.
Khaikhawmna: Mizoram Adventist-te
kan inenfiah a ngai ta e. Kum tin
evangelism fund ah nuai 6 vel kan hmang ral a.
Pastor leh Evangelist-te kohhran awp hman lo leka an buai chung pawhin
mi 200-300 vel bakin min belh lo. An
tlem tawh tehlul nen an zinga ¾ vel dawn lai hian min chhuahsan ziah thin lehnghal! Kan revival leh camping neih vete lah kohhran
dang revival leh camping ang chiah, mi beidawng siam tamna mai mai! Kan
inkhawmpui lah hi inkhawmpui khawro….. palai pawh kan kal tam peih tawh ngai
loh hi.. Inenfiah ang u. Bawm tereuh
teah kan inkhung a, keimahni mai nilovin, Pathian pawh khung ve kan la tum zel
lehnghal...... A dang pawh sawi tur a la tam mai... Tuna mi hi a bul tanna chauh ni teh se. Krista leh A Kohhran hmangaihtute khan ngaihtuahna
han seng ve teh u, kohhran hian chhan a ngai a ni. Aw rawn chhuah ve teh u.. Thil diklo deuh zawng a awm tih hai chi rual a
ni ta lo. Shakespear-a thawnthua
Hamlet-a tawngkam takin, “kan zingah hian pawikhawih an awm a ni.. I zawng
chhuak teh ang u..”
[1]
J. Heinrich Arnold, Discipleship, 33
[2]
Entirnan, dawt tlanglawn kan sawi fo
thin chi hrang hrang te chu: Roman Catholic pope lallukhum-ah VICARIUS FILII
DEI tih inziak a awm tih te, Adventist-te hi khawvel pumpuiah Roman Catholic
kohhran dawttu, khawvela kohhran liana pahnihna kan ni tih ang reng te,
Pitcairn thliarkar chu Adventist hlang awmna a ni a, thiltisual an awm ngai
lova, Jail tang tur pawh an awm lo tih te, Adventist-ten naupang hla kan nei
tha bik tihte leh thil dang tam tak dawt kan sawite hi chu tha ka ti hauh lova,
mahse chuti em em a mimal takin ka hah phah lo.
Heng dawt thutak bawla kan lo bawl thinte ho hi Pu Chhuanmawia’n fiah
takin “Ka naupan laia ka thil lo hriat dan dik tawk lote” tih thupui hmangin
alo dik loh zia a ziak a. Chhiar ve duh
chuan a soft copy ama hnenah lo dil ve mai teh u.
[3] Hmanni chu kan Circle leader
pakhatin, “Mizoram Adventist-te hi Mrs. White-I thuziak kan neih that hnu hian
kan thlarau dinhmun a chhe zawk a ni tih hmuchhuah a ni” tih a sawi. A dik ang, Bible aia Mrs. White thuziak kan
zir nasa hi chu chawhmeh siamlaia a telh tur chi al ringawt a chawhmeh tak tak
aia lo buaipui ang chauh kan ni.
No comments:
Post a Comment